Aanstaande zaterdag keert het programmaboekje na ruim drieënhalf jaar afwezigheid in Sittard terug. Voor sommige mensen is een programmablad wellicht niet meer dan enkele vellen oud papier, maar voor veel anderen is het een mooi aandenken aan een bezochte wedstrijd. Bovendien is het altijd leuk om door oude boekjes te bladeren en terug te kijken naar de selecties, de advertenties en actualiteiten van de betreffende periode. Aangezien we tot de categorie supporters behoren die wél waarde hechten aan de papieren souvenirs, doken we in onze archieven om te kijken hoe de boekjes er bij Fortuna in de loop der tijd uit zagen.


Fortuna ’54

Onze collectie omvat in feite alleen boekjes van Fortuna sinds de fusie in 1968. Tóch hebben we in de loop der jaren enkele boekjes van voorganger Fortuna ’54 op de kop getikt. Zoals de meesten wel weten, speelde de ploeg uit Geleen tegen veel grote buitenlandse clubs. Een daarvan was FC Bayern München. Ook voor deze wedstrijd in 1967 werd een programmablad uitgegeven.


Hier gaat toch elk verzamelhart sneller van kloppen?!

Vrijwel de gehele inhoud van dit boekje was gewijd aan de Duitse grootmacht. Naast de gebruikelijke informatie leverde dat ook een prachtige foto van niemand minder dan Franz Beckenbauer op.


Zou Der Kaiser tegenwoordig nog steeds graag een partijtje schaken?

Fortuna Sittardia Combinatie en Fortuna Sittard

Of er direct na het begin van de fusie in 1968 al programma’s werden uitgegeven bij Fortuna is ons onbekend. Wij hebben er in ieder geval geen. De eerste boekjes uit onze collectie dateren van het het seizoen 1972-1973. Fortuna geeft op dat moment een clubblad uit waarvan een gedeelte als programma voor een specifieke wedstrijd wordt gebruikt. In eerste instantie gebeurt dit in krant-vorm, daarna in de vorm van een echt boekje.

Enkele van Fortuna’s eerste programmabladen


Uitleg over de combinatie club- en programmablad

Na het seizoen ’72-’73 worden er pas weer in het seizoen 1975-1976 uitgebracht. Dan doen de bekende langwerpige boekjes hun intrede. De grootte hiervan is een A4 dat in de lengte wordt gevouwen. In het boekje staat uiteraard de standaard informatie zoals een voorbeschouwing, de stand, het programma van het betreffende weekend en een stukje over de tegenstander. Computers zijn in die tijd nog zeer schaars, dus de opmaak gebeurt grotendeels handmatig. Dat knip-en-plakwerk zou tegenwoordig als amateuristisch worden beschouwd, maar ruim veertig jaar geleden was dat natuurlijk heel normaal. Ook in het seizoen 1976-1977 worden er programma’s geproduceerd. In de drie daaropvolgende seizoenen wordt er wederom niks uitgebracht, hoewel we van een nacompetitiewedstrijd tegen Willem II uit 1979 wél weer een boekje hebben.

De eerste langwerpige boekjes doen hun intrede

Terugkijkend in die boekjes kijken we graag naar de advertenties. Niet alleen komen we veel bedrijven tegen die inmiddels al enige tijd ter ziele zijn gegaan, ook is het interessant te kijken wat de gangbare prijzen voor artikelen of diensten in die tijd waren. Voor een rijles in een Opel Kadett betaalde je in 1977 bijvoorbeeld fl. 27,50 (omgerekend €12,50!).


Wie kent deze bedrijven nog?

Nadat er enkele keren van voorkant is gewisseld, wordt vanaf het seizoen 1981-1982 een volledig groene voorkant gebruikt met daarop een voetballer afgebeeld in de clubkleuren. Zeker de iets oudere supporters zullen deze nog zeker herkennen. Zes jaar lang, dus ook in het seizoen van de Europacupwedstrijden, wordt de opmaak van de voorpagina niet gewijzigd. De programma’s worden destijds gedrukt door Offset Kurver, een drukkerij uit Sittard.

De groene voorkant werd zes jaar gehanteerd, de witte uitvoering slechts één seizoen

Wat de oudere Fortuna-fan zich vast ook nog kan herinneren, zijn de schitterende ‘Brieven van Tumke’. Hierin geeft een echte Zittesje Sjnaak in zijn eigen ABN zijn visie op de gebeurtenissen rondom Fortuna maar ook op de voetballerij in het algemeen en ontwikkelingen in de maatschappij. De Brief van Tumke wordt een rubriek die ruim vijfentwintig jaar onderdeel uit zal maken van Fortuna’s programmablad. Wie niet kan lachen om deze prachtige columns, ontbreekt het waarschijnlijk aan elk gevoel voor humor.


Dit is toch geweldig?!

Na zes jaar de groene voorkant te hebben gebruikt, gaat men voor het seizoen 1987-1988 over op een witte voorpagina. Dit blijkt achteraf meteen het laatste seizoen waarin de langwerpige boekjes worden gebruikt. Waarschijnlijk door de ingebruikname van nieuwe apparatuur bij de drukkerij wordt het boekje vanaf het seizoen 1988-1989 in A5-formaat uitgegeven. De voorkant wordt telkens opgesierd door een elftalfoto van het betreffende seizoen. Deze vorm zou de volgende dertien jaar gehanteerd worden.

Fortuna en RKC kruisen vanaf 1988 regelmatig de degens

Naarmate Fortuna beter presteert, wordt ook het programmaboekje dikker. Met meer sponsoren die willen adverteren, moet er ook meer inhoud aan het boekje gegeven worden om te voorkomen dat het een reclameboek zou worden. Dat gebeurt door bijvoorbeeld interviews met medewerkers of jeugdspelers, prijslijsten van de fanshop of informatie over jeugdteams of busreizen naar uitwedstrijden toe te voegen. Het seizoen 1998-1999 was met het behalen van de bekerfinale en een tiende plek in de eredivisie sportief gezien natuurlijk geweldig. Dat leidt er toe dat het boekje met 44 pagina’s dikker is dan ooit.

In de loop van de jaren negentig heeft drukkerij Bern Claessens uit Sittard het drukwerk van Offset Kurver overgenomen. Voor de verkoop van advertenties schakelt Fortuna de firma Adrem uit Roermond in.

Helaas gaat het na de bekerfinale langzaamaan bergafwaarts met Fortuna’s prestaties. Dat heeft ook zijn weerslag op de toeschouwers- en sponsoraantallen. De verhuizing van De Baandert naar het nieuwe stadion aan de Milaanstraat zorgt nog wel even voor een piek, maar als  Fortuna degradeert, kelderen de bezoekersaantallen keihard naar beneden. Met minder toeschouwers en sponsoren, heb je ook minder boekjes nodig. Om toch een programmablad uit te kunnen geven, wordt in het seizoen 2001-2002 het formaat verkleind naar een A6-formaat (een A4 twee keer gevouwen). Daarnaast krijgt het programmablad een eigen naam: Fortuna Kicks. Op elke voorpagina verschijnt vanaf dan telkens een foto van een ander wedstrijdfragment. Jan Heintze Sport & Media neemt de vormgeving over. Sportief gezien leiden deze veranderingen niet bepaald tot meer succes: Fortuna degradeert met slechts 17 punten als nummer laatst uit de eredivisie…


 RKC kwam ook in het degradatiejaar op bezoek 

Vanaf de degradatie in 2002 stapelen de financiële problemen zich met het jaar verder op. Spelers met eredivisiesalarissen maar met name de torenhoge hypotheeklasten van het nieuwe stadion hangen Fortuna als een molensteen om de nek. Er moet op elke euro bespaard worden en dus ook op het programmaboekje. De firma Z-Press uit Dordrecht springt daar slim op in door de acquisitie van het programmablad voor haar rekening te gaan nemen. Naar verluidt ontvangt Fortuna een vast bedrag en een x-aantal boekjes per wedstrijd. In ruil daarvoor benadert Z-Press Fortuna’s sponsoren en strijkt de advertentie-inkomsten voor het blad op. Vanaf  het seizoen 2002-2003 zorgt Z-Press voor een nieuwe variant, namelijk de uitvouwbare. Voor de verzamelaar niet geweldig, maar beter dan niks!


Ook Ronald Hamming sierde de voorpagina van het uitvouwbare boekje

Na vier seizoenen wordt er weer teruggegaan naar het vertrouwde A5-formaat. Gedurende het hele seizoen 2005-2006 siert een foto van een wedstrijdfragment uit de oefenwedstrijd tegen Ajax de voorpagina. Terwijl Z-Press de acquisitie van advertenties voor haar rekening blijft nemen en Bern Claessens de boekjes blijft drukken, gaat Mediamens uit Sittard ergens rond 2010 de vormgeving van Fortuna Kicks verzorgen. Supporters Ivo van Luxemborg en Luc Dohmen zorgen jarenlang voor een groot gedeelte van de inhoud.

Fortuna Kicks door de jaren heen

Na dertien jaar neemt het Sittardse Buro046 in de zomer van 2015 de productie over. Met #12 krijgt het blad meteen een nieuwe naam. De vormgeving wordt door reclamebureau HG (Harvey Geraedts) overgenomen van Mediamens. Het drukwerk wordt nu, na jarenlang door Bern Claessens, verzorgd door Schrijen Lippertz uit Voerendaal. Het boekje bevat op dat moment alle relevante informatie voor een wedstrijd: een voorwoord van de trainer, informatie over de tegenstander, de stand en het programma van dat weekend, een interview met een speler, een terugblik op een oude wedstrijd tegen dezelfde tegenstander en de selecties van beide teams. Deze informatie vindt je terug in een twaalf pagina’s tellend boekje.


De meest recente uitvoering van Fortuna-RKC

Vijftien jaar voetbal in de eerste divisie hebben zowel Fortuna’s organisatie en bankrekening als het sponsor- en toeschouwersbestand danig uitgehold. Vanuit de club gaat alle aandacht naar het overleven. Daarbij is de gedachte (waarschijnlijk) dat een papieren boekje met de komst van allerlei digitale kanalen en social media niet meer van deze tijd is. Het betekent dat er op 22 april 2016 voor het laatst, na bijna 36 jaar, een programmaboekje bij een thuiswedstrijd van Fortuna verschijnt.


Het laatste programmaboekje dat tot heden werd uitgegeven

Het verdwijnen van het programmablad betekent dus ook dat er van de wedstrijden uit het promotiejaar en het jaar van de terugkeer in de eredivisie geen tastbare herinneringen zijn en dat is natuurlijk hartstikke zonde! Maar niet alleen in Sittard verdwijnt het programmaboekje van de tribunes. Ook clubs als FC Twente, Ajax en PSV stopten in de afgelopen jaren met dit medium. En ook de KNVB brengt inmiddels al jaren geen programmablad meer uit bij wedstrijden van het Nederlands Elftal en de bekerfinale. Onder liefhebbers en verzamelaars is de vrees dan ook groot dat de papieren boekjes langzaam maar zeker helemaal uitsterven.

Groot was dan ook onze (positieve) verbazing toen vorige week werd aangekondigd dat het programmaboekje bij Fortuna terugkeert. Met Voetbaldrukker.nl heeft Fortuna een nieuwe partner gevonden die het blad gaat produceren. Voetbaldrukker is geen onbekende in voetballand. Zo drukt het bedrijf voor meerdere clubs de programmaboekjes, waaronder voor onze oosterburen. We zijn dan ook zeer benieuwd hoe het blad er uit gaat zien en hopen natuurlijk dat deze ontwikkeling zich voor langere tijd gaat doorzetten. Zaterdagavond weten we meer!

Nawoord: We beschikken over een royaal archief, maar het is helaas niet compleet. Bepaalde informatie kan dan ook onvolledig zijn. Aanvullingen van lezers horen we dan ook graag!