Het spreekwoord zegt ‘Wie zaait, zal oogsten’. Dat in ons achterhoofd houdende deed ons besluiten te participeren in het Fortuna Talentenfonds. De oogst staat gepland voor 2007. De vraagt resteert hoe groot de oogst dan zal zijn. Fortuna Online wil graag klare wijn schenken en is een onderzoek gestart. Zien we nog iets van onze centen terug of was het fonds een maat voor niets?
Wat houdt het Fortuna Talentenfonds eigenlijk in?
We schrijven februari 2002 als Fortuna Sittard ‘alle geïnteresseerden in rendement op toekomstig voetbaltalent’ een brief laat toekomen welke is ondertekend door drs. Th. M.J.M. Mommers. De club maakt melding van het feit dat men is gestart met ‘een uniek initiatief’, namelijk het Fortuna Talentenfonds. Voor een bedrag van € 50,- (of een veelvoud daarvan) kun je jezelf inkopen in een door Willy Dullens en Fred van Barneveld samengesteld elftal van talentvolle Fortuna-spelers. Indien één van de geselecteerde spelers wordt verkocht, zal de transfersom in een fonds worden gestort. Na vijf jaar zal de stichting de balans opmaken en delen alle investeerders mee in de winst.
In de bijgesloten folder lezen we dat het participeren een aantal voordelen met zich meebrengt:
1 elke certificaathouder maakt kans op een flink rendement;
2 talenten zullen langer voor Fortuna behouden kunnen blijven;
3 certificaathouders delen in de successen van de toekomst;
4 het hebben van een certificaat versterkt de band tussen certificaathouder en club;
5 certificaathouders maken kans op een aantal extra’s.
Dat klinkt alleszins goed. Wat nog meer vertrouwen geeft is de door de te Sittard gevestigde Stichting Fortuna Talentenfonds 2001 uitgegeven prospectus ten behoeve van de daadwerkelijke inschrijving op de certificaten. De uitgifte van de bewuste certificaten valt namelijk onder de Wet Toezicht effectenverkeer (Wte). Voordeel hiervan is dat instellingen die effectendiensten aanbieden (Stichting Fortuna Talentenfonds 2001 in deze) daar op grond van de Wte een vergunning voor nodig hebben. Deze vergunning wordt verleend of ingetrokken op basis van artikel 7 en artikel 19 van de Wte. Dit gebeurt door de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Zaken die dus in de prospectus zijn opgenomen zijn getoetst aan de vigerende wetgeving. Na het lezen ervan weet je dus perfect waar je aan toe bent.
De vraag ‘Maar waar zijn we dan aan toe?’ rijst dan meteen. Nou, we lichten er een paar items uit welke volgens ons van belang zijn:
1 De certificaten geven na vijf jaar recht op een uitkering, afhankelijk van de transfersommen van 11 van tevoren aangewezen talentvolle jeugdcontractspelers van Fortuna Sittard;
2 Jaarlijks verzorgt de stichting een financiële verslaglegging van de behaalde resultaten en zal deze publiceren in het Limburgs Dagblad;
3 Een reële inschatting van de transferwaarde van deze spelers in de periode tussen 01-05-02 en 30-04-07 bedraagt € 7.500.000,-, gebaseerd op de huidige waarde van € 250.000,- per speler, ervaringscijfers en de ontwikkelingen op de spelersmarkt;
4 Tussen partijen zal een contract worden opgesteld. In het contract worden de (tegen)prestaties van beide partijen neergelegd;
5 Fortuna Sittard zal zich in het contract verbinden aan het afstaan van een deel van de transfersommen van de hierboven genoemde en geselecteerde jeugdcontractspelers, zoals die in de periode tussen 01-05-02 en 30-04-07 kunnen binnenkomen.
De inschrijving
We happen al snel toe; deze kans laten we niet ongemerkt voorbij gaan. Alhoewel we natuurlijk niet volledig in het voorgespiegelde verhaal geloven is er niets mis met het steunen van een initiatief dat zich ten doel stelt club beter te maken teneinde het niveau van de spelers proberen op te krikken. Aan het hele verhaal zitten haken en ogen, akkoord. Zo is ons onvoldoende duidelijk hoe de club talenten langer aan zich zal kunnen binden. Elke speler heeft zijn prijs. Wordt deze op tafel gelegd, dan is de vogel gevlogen. De redenatie van Fortuna dat het storten van € 50,- (of een veelvoud daarvan) aanzet tot ‘het versterken van de band tussen certificaathouder en club’ lijkt ons het minst makkelijk hard te maken. Aandeelhouders stellen doorgaans geen kapitaal beschikbaar uit clubliefde, maar uit liefde voor hun eigen portemonnaie. Desondanks trekt de inhoud van de prospectus ons uiteindelijk over de streep.
De stand van zaken
We hopen, op grond van eerdergenoemde punten een goede inschatting te kunnen maken van het rendement dat we kunnen verwachten op de expiratiedatum van het fonds. Toch zitten er nog een aantal open eindjes aan het fonds. We zullen puntgewijs het geheel even doorlopen. Onderstaande punten corresponderen met de eerdergenoemde punten.
1 ‘Ontvangen transfersommen’
Indien er voor één van de geselecteerde spelers een transfersom is ontvangen binnen de gestelde periode, moet dat in de jaarstukken van de Stichting Fortuna Talentenfonds terug te vinden zijn. Vraag is nu, waar hebben we het over?
| Naam jeugdcontractspeler | Vertrokken naar | Hoogte transfersom |
| Akerboom, Marcel | FC Zwolle | Transfervrij |
| Barneveld, Joos van | Contract tot 01-07-07 | |
| Cagnazzo, Dario | Patro Eisden | Transfervrij |
| Daemen, Tom | MVV | Transfervrij |
| Dreezen, Sten | MVV | Transfervrij |
| El Gaaouiri, Samir | FC Utrecht | Transfervrij |
| Gommans, Harrie | Excelsior | Transfervrij |
| Janssen, Luc | EVV | Transfervrij |
| Janssen, Thomas | EVV | Transfervrij |
| Rajcomar, Prince | FC Utrecht | € ???.??? |
| Steeghs, Tycho | EHC/Norad |
Transfervrij |
|
———— |
||
| Totaal |
€ ???.??? |
Van de 11 geselecteerde spelers speelt alleen Joos van Barneveld nog steeds bij Fortuna. Liefst zes spelers hebben de club transfervrij verlaten; hun contract liep af en werd niet verlengd. Het contract van Daemen liep ook af, Fortuna wilde het ook verlengen, maar Daemen ging daar niet op in. FC Utrecht was tot dusver de enige club die ooit een transfersom betaalde voor een speler uit het selecte gezelschap. Het is goed om over de resterende drie spelers iets meer te vertellen.
In de winterstop van het seizoen 03/04 vertrekt Gommans bij Fortuna. Er werd al enige tijd gesproken over een vertrek en Sparta lijkt de aanvaller binnen te rijven. Nadat een overgang naar Spangen op het laatste moment afspringt, is het enige tijd stil rondom de Roermondenaar. Op 6 januari 2004 meldt Fortuna echter dat Gommans naar Sparta’s stadsgenoot Excelsior vertrekt. Helaas voor de certificaathouders, maar een transfersom heeft dit niet opgeleverd. Doordat Gommans een dure jongen is en de spelersmarkt in elkaar is geklapt, is de club maar al te blij dat het is verlost van Gommans’ salarislast.
Geen transfersom betaald dus en dat valt te billijken. Hetgeen niet valt te billijken is dat de certificaatouders hier niet over zijn geïnformeerd. In het verleden hebben alle certificaathouders namelijk een brief ontvangen van de club (d.d. 4 april 2002) waarin de volgende zin is opgenomen: ‘Over de voortgang en evaluatie van het Talentenfonds zullen wij u perodiek op de hoogte houden’. Hetgeen hier heeft plaatsgevonden (het laten gaan van Gommans voor € 0,-) is vitale informatie voor alle certificaathouders en had derhalve gemeld moeten worden. Met het verstrekken van deze informatie had de club zich overigens geen buil kunnen vallen, want het voortbestaan van de club staat voorop, ook voor alle certificaathouders. De Stichting Fortuna Talentenfonds 2001 heeft hier dus duidelijk een steek laten vallen door te verzuimen certificaathouders te voorzien van vitale informatie.
Zonder zich daar bewust van te zijn heeft Van Barneveld een status aparte verworven binnen het Talentenfonds. Van de 11 geselecteerde spelers is de middenvelder nog de enige die nog immer onder contract staat in Sittard. Dat is voor de certificaathouders goed nieuws, want hiermee is hij een potentiële inkomstenbron. Na Prince Rajcomar kan Van Barneveld de tweede speler worden die zijn geld gaat opbrengen. Echter, de hoogte van de mogelijke transfersom heeft een flinke knauw gekregen. Als we het op 15 juli 2006 op Fortunahome.com geplaatste interview met Van Barneveld lezen, schrikken we ons een ongeluk.
Interviewer ‘Linford’ vraagt Van Barneveld naar de inhoud van zijn contract. Beiden zijn van mening dat dit iets persoonlijks is, maar toch zal Van Barneveld hier iets over vertellen. Een misvatting van jewelste natuurlijk. Zowel interviewer ‘Linford’ alsook Van Barneveld slaan de plank hier volledig mis. Van Barneveld zegt hierin onder meer het volgende: ‘Geen contractaanpassing? Ja, dat is een veel gehoord verhaal. Ik kan je echter melden dat drie jaar geleden ook mijn contract is aangepast. Dit op aandringen van Jos Nuijen. Ik heb hier nooit ruchtbaarheid aan gegeven omdat een contract inderdaad persoonlijk is. Dat is iets tussen mij en de club.
Het gaat eigenlijk niemand wat aan wat ik verdien maar ik weet dat ik nog wel één van de beterbetaalde spelers binnen de selectie ben. Ik zit namelijk net als enkele andere spelers aan de salary cap van de club. Ik heb gigantisch veel geld ingeleverd. Voor mij was dit ook geen probleem, de club is belangrijker.
Wel zou ik graag voor eens en voor altijd dat sprookje, al zou ik niet hebben ingeleverd, uit de wereld willen hebben. Niemand heeft zoveel ingeleverd als ik, dat weet ik wel 100% zeker.
Mijn aangepaste contract heeft ook gevolgen voor de club en mezelf. Zo kan ik net als een ieder ander die heeft meegewerkt aan de sanering, tussentijds transfervrij verkassen. Nieuwe jongens zullen deze clausule wel niet hebben.’
De misvatting schuilt in het feit dat het salaris van een speler uit het Talentenfonds ‘persoonlijk’ is. Dat is weliswaar correct, maar dat is dan wel buiten de certificaathouders gerekend. Juist op basis van dit salaris zal de transfersom worden berekend. Fortuna zal namelijk, om de certificaathouders tevreden te houden, een zo hoog mogelijke transfersom willen opstrijken. Maar, alle goede bedoeldingen ten spijt, deze zal, in achtnemende de ingestorte transfermarkt, nooit hoger uitkomen dan hetgeen wordt berekend aan de hand van de ‘Kantonrechtersformule’.
In het voetbal wordt de transfersom, in geval van dispuut tussen club en speler, vastgesteld op salaris x resterende contractduur. Dat is zo gebeurd in het geval van Jürgen Dirkx (hij spande een arbitragezaak aan tegen de club, welke hij won) en dat zal mogelijkerwijs in het geval van Van Barneveld niet anders zijn. Met andere woorden, teneinde veel gezeur te voorkomen, zal de club zelf wel een dergelijke rekensom maken. Het ‘geval Van Barneveld’ spant in deze helemaal de kroon; hij heeft salaris ingeleverd, in ruil voor een transfervrije status! Dit had wel eens gecommuniceerd mogen worden met de certificaathouders! Het is toch om in het water te duiken dat wij, als houder van certificaten, hiervan niet op de hoogte zijn gesteld? Net zoals in het ‘geval Gommans’ zal geen enkele certificaathouder hier problemen mee hebben, dus waarom is dit nooit gecommuniceerd?
De Stichting Fortuna Talentenfonds 2001 heeft hier dus duidelijk een steek laten vallen door te verzuimen certificaathouders te voorzien van vitale informatie.
Als de verdediger uit Noordwijk de overstap naar Fortuna maakt, geldt deze als een groot talent. Als aanvoerder van Jong Ajax lijkt Akerboom voorbestemd het minimaal tot de subtop van de Eredivisie te gaan schoppen. Echter, nadat hij een contract tekent bij Fortuna gaat het bergafwaarts met de club. Dat had als vervelende consequentie dat het ook met Akerbooms carrière decrescendo gaat.
Na de degradatie uit de Eredivisie maakt Akerboom een tijdje deel uit van de ‘lijst van 12’. De spelers die daarop staan moeten òf de club verlaten òf mogen bijtekenen onder voorwaarden van de club (lees: een fors lager salaris). Akerboom vindt niks anders en tekent een gekortwiekt contract. Eind mei 2005 is zijn contract afgelopen en besluit hij nogmaals bij te tekenen. Zowel club alsook Akerboom onderschrijven dit contract met hun volle verstand. Tot dusver nog niks aan de hand, zeker niet voor de certificaathouders.
Een jaar later, rond 16 mei, meldt RTV Oost dat FC Zwolle geïnteresseerd is in Akerboom. Akerboom heeft op dat moment nog een doorlopend contract tot het einde van het seizoen 06/07. Met andere woorden: de club die de verdediger wil hebben zal daarvoor moeten betalen. Om onder de transfersom uit te komen komt hij op de proppen met het verhaal dat hij het gehad heeft met zijn profbestaan en hij nog liever terugkeert naar het amateurvoetbal dan nog een jaar bij Fortuna te moeten spelen. Tsja, dat is dan vrij dom van Akerboom, dat had hij zich een jaar eerder moeten bedenken toen hij zijn tweejarig contract onderschreef.
Voor Fortuna is de zaak glashelder. De financiële perikelen zijn met de verkoop van het stadion passé, dus een financiële noodzaak om Akerboom van de hand te doen is er niet. Sportieve redenen kunnen evenmin ten grondslag liggen aan het vertrek van Akerboom. De Noordwijker was de laatste seizoenen steevast vaste keus centraal achterin en in sommige wedstrijden was Akerboom zelfs aanvoerder. Daarnaast wordt pas op het einde van de oefencampagne voorafgaande op het seizoen 06/07 Daniël Voigt gehaald als Akerbooms opvolger. Juist deze lange zoektocht naar een centrale verdediger sluit een vertrek van Akerboom op basis van sportieve gronden uit.
Echter, op 19 mei 2006 tekent de koning van de kleinkunst tòch een éénjarig contract bij FC Zwolle, daarmee gebruik makend van zijn transfervrije statuut. Toch is het volstrekt onbegrijpelijk waarom de club dit heeft laten gebeuren. De club heeft zich hiermee ten opzichte van de certificaathouders in een lastig parket gemanouvreerd. Er zijn absoluut geen gronden Akerboom zó makkelijk te laten gaan. Dat dit toch is gebeurd is een klap in het gezicht van alle investeerders.
Joos van Barneveld geeft aan dat in zijn contract is opgenomen dat hij transfervrij mag vertrekken indien hij akkoord gaat met een lager salaris. Het is zeer onaannemelijk dat een dergelijke passage ook in Akerbooms contract is opgenomen. Als dit wèl zo zou zijn, had hij natuurlijk nooit een stuk theater op hoeven te voeren om een transfervrij statuut te verkrijgen. Hij had zich namelijk zonder problemen kunnen beroepen op de passage in kwestie. Daarnaast heeft Algemeen Directeur Hans Erkens in de media expliciet verklaard dat gegeven de omstandigheden Akerboom een transfervrije aftocht wordt gegund. Dit was volstrekt onnodig geweest als dit contractueel was vastgelegd. Met andere woorden: als speler en club eenzelfde passage als in Van Barnevelds contract stond waren overeengekomen was al deze heisa overbodig geweest.
Met beschreven handelswijze wordt artikel 2:2b op grove wijze met voeten getreden. Dit houdt in dat de Stichting Fortuna Talentenfonds 2001 ‘tracht de eigen jeugdopleiding verder uit te bouwen en te professionaliseren en daartoe handelingen verricht die het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk zijn’. Men had Akerboom natuurlijk nooit transfervrij mogen laten vertrekken. Met de opbrengst van zijn transfer had men genoemd doel verder kunnen verwezelijken. We zijn dan ook erg benieuwd hoe de Stichting Fortuna Talentenfonds 2001 (in casu Hans Erkens) hierover denkt.
2 ‘Jaarverslaggeving’
In de prospectus van de Stichting Fortuna Talentenfonds 2001 lezen we het volgende: ‘Jaarlijks verzorgt de stichting een financiële verslaglegging van de behaalde resultaten en zal deze publiceren in het Limburgs Dagblad’. Ook op dit onderdeel scoort de stichting een ruime onvoldoende. Toen we ons inschreven voor het Talentenfonds hebben we subiet een abonnement genomen op het Limburgs Dagblad. Daarin zouden immers de behaalde resultaten worden bekendgemaakt. Helaas, tot op heden heeft dit niet plaatsgevonden.
En nu? Geen probleem, want de volgende zin staat óók in de prospectus: ‘Deze zullen jaarlijks via een balans en verlies- en winstrekening openbaar gemaakt worden en liggen ter inzage bij Fortuna Sittard’. Ondanks dat deze zin betrekking heeft op de door de stichting gemaakt kosten, zullen in deze documenten ook de behaalde resultaten te voorschijn komen. Graag zouden wij dan ook inzage willen hebben in de financiële stukken per boekjaar. Het abonnement op het Limburgs Dagblad is dan ook per direct opgezegd…
Slechts één keer horen de certificaathouders nog wat over hun investering. Dat is begin 2004. Dan valt namelijk een brief op de deurmat (d.d. 9 februari 2004) waarin wordt gemeld dat de totale inleg is ondergebracht in een groeipolis. Dit is overigens niet zomaar gedaan; dit is gedaan ‘om toch nog enige uitkering aan de certificaathouders in 2007 te kunnen garanderen’.
Aan de ene kant is dat slecht nieuws. De zinsnede ‘om toch nog enige uitkering aan de certificaathouders in 2007 te kunnen garanderen…’ geeft aan dat de stichting de hoop heeft opgegeven dat er ooit nog investeringen in het fonds zullen worden gerecupereerd. Dat wil zeggen dat anderhalf jaar na oprichting van het fonds (en dus nog 3,5 jaar te gaan!) de stichting al weet dat het Talentenfonds geen melkkoe zal gaan worden. Een terechte vraag is dan hoe reëel de geschatte waarde van € 7.500.000 was. Het riekt toch een beetje naar misleiding. Hiermee speldt de stichting bovendien zichzelf een enorm brevet van onvermogen op, want op het einde van dat seizoen (03/04) vertrekt Prince Rajcomar naar FC Utrecht. Nota bene de enige speler die wèl iets heeft opgebracht!
Het goede nieuws in deze is dat de totale inleg is ondergebracht in de meest risicoloze belegging: een obligatiefonds. Dit houdt in dat het kapitaal beschikbaar wordt gesteld aan een partij waarmee is overeengekomen dat zij jaarlijks een rentevergoeding betaalt (de kosten voor het lenen van het kapitaal) en op een vooraf vastgestelde datum (de coupondatum) het geleende bedrag terugbetaalt. Dit houdt in het kort in dat op het moment dat het Talentenfonds eindigt de inleg wordt terugbetaald, vermeerderd met de ontvangen rentevergoeding.
In de bewuste brief lezen we dat de actuele stand van het fonds waarin de stichting participeert kan worden gevolgd op de website van Berbens Effectenkantoor B.V. Jammer genoeg is dit gedateerde informatie. Navraag bij het bewuste kantoor leert ons dat het Atris Obligatie Fonds hen onbekend is. Wel heeft men kennis van het BIP-Atris beleggingsfonds. Dat fonds is in 2004 opgeheven en de deelnemers hebben hun inleg terugontvangen. Wat resteert is navraag over dit fonds bij de deelnemer (Stichting Fortuna Talentenfonds 2001) te doen.
3 ‘Waarde spelers’
In de prospectus lezen we dat € 7.500.000 een reële inschatting is voor de toekomstige transferwaarde van de geselecteerde spelers. Op dit onderdeel valt de stichting niet veel te verwijten. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst is een veel gehoorde en gebruikte zinsnede en deze is dan ook van toepassing op het Talentenfonds. Haast alle spelers hebben de club verlaten en de opbrengsten zijn niet groot geweest. Slechts aan Prince Rajcomar is verdiend.
Kunnen we bovenstaande dan indelen in de categorie ‘misleiding’? Mogelijk, maar hard zal dat niet te maken zijn. Omdat wij redelijk ingevoerd zijn in de voetbalwereld hadden wij kunnen vermoeden dat het gestelde voor wat betreft de geselecteerde spelers nooit bewaarheid had kunnen worden.
4 ‘Contract’
Pagina drie van de prospectus bevat cruciale informatie voor alle certificaathouders. Daarin wordt ondermeer gesproken over de overeenkomst die de Stichting Fortuna Talentenfonds 2001 heeft gesloten met Fortuna Sittard zelf.
In deze overeenkomst worden namelijk de (tegen)prestaties van beide partijen opgenomen. En dat is haast cruciaal in het hele verhaal. Omdat de spelers eigendom zijn van de club zelf en niet van de stichting moet worden geregeld op welke manier transferopbrengsten tussen beide partijen worden verrekend. Ook maakt de stichting kosten. Hoe groot deze zijn en of deze worden afgedekt met transferopbrengsten is onduidelijk, maar daarin zal de stichting helderheid moeten verschaffen.
Graag zouden we dan ook op de hoogte worden gesteld over de inhoud van voornoemde contract. Dat zal alvast niet door Kreijn en Hetterscheidt Notarissen gebeuren, tenzij de stichting hen daartoe opdracht geeft.
5 ‘Afstaan transfersommen’
Een deel van de gerealiseerde transferopbrengsten worden doorgesluisd naar het Talentenfonds. ‘Een deel’, zo stellen we, want over de exacte constructie kunnen we geen zinnig woord zeggen, voordat we in het contract hebben gekeken.
Wat we wel weten is dat de eerste 1.000 participanten een maximale uitkering tegemoet kunnen zien van hun inleg plus een opslag van 75% rendement. Uitgaande van een inleg van € 50,- betekent dit dat je maximaal € 87,50 tegemoet kunt zien.
Of dit ook zal gebeuren valt zeer te betwijfelen. In het verleden zijn namelijk toekomstige transferopbrengsten ingezet om schuldeisers van zich af te kunnen houden. Hierover zijn de certificaathouders nooit geïnformeerd, ondanks dat het niet te verwachten viel dat ook maar één certificaathouder hiermee problemen zou hebben. Mogelijkerwijs heeft de stichting de certificaathouders niet geïnformeerd omdat de belangen van de certificaathouders die van de club bijten, maar dat blijft slechts giswerk.
Tussenbalans
Als we de tussenbalans opmaken kunnen we voorzichtigheidshalve vaststellen dat hetgeen in het verleden heeft plaatsgevonden absoluut geen schoonheidsprijs verdient. Zo zijn de certificaathouders niet of minimaal geïnformeerd over zaken die wel degelijk relevant zijn. Het vertrek van Harrie Gommans en de contractaanpassing van Joos van Barneveld zijn nooit verduidelijkt richting certificaathouders. Natuurlijk, in deze twee gevallen prefereerde clubbelang boven het belang van het Talentenfonds. Het risico bestond dat certificaathouders hun eigen belang boven dat van de club stelden, maar dat is niet aannemelijk. Hetgeen wat bij de aftocht van Marcel Akerboom heeft plaatsgevonden is echter onacceptabel en hierover zal enige uitleg moeten worden gegeven. Daarnaast is onduidelijk hoeveel het kapitaal van het Talentenfonds nu eigenlijk bedraagt. Hiermee hangen een aantal vragen samen en we zullen deze voorleggen aan de bestuurder van de Stichting Fortuna Talentenfonds 2001.
Op 23 april belegt de club een informatieavond over het Talentenfonds. Fortuna Online zal daar op basis van het bovenstaande verhaal de nodige vragen stellen. Of Fortuna Sittard er adequate antwoorden op kan geven, zal dan moeten blijken.
Michel Hennen & Riccardo Welters
